Budowa włosa
Z czego składa się włos? Jakie przechodzi fazy w swoim życiu? Ile czasu włos może być na głowie?
Mówiąc o włosach, mamy zazwyczaj na myśli to, co widzimy gołym okiem. Jednak włos to nie tylko widoczna łodyga, ale także wszystko, co pod skórą, czyli korzeń.
Człowiek ma na głowie średnio 100-150 tysięcy włosów. Pojedynczy włos składa się przede wszystkim z łodygi i korzenia. To podstawowy podział. Łodyga jest martwą częścią włosa, która wystaje ponad powierzchnię skóry. Korzeń, to część niewidoczna, czyli poniżej powierzchni skóry, a dokładniej w mieszku włosowym. Korzeń włosa zwany jest potocznie cebulką włosa, ponieważ swoim wyglądem przypomina właśnie cebulę – jest lekko zaokrąglony.
Tę część włosa nazywamy opuszką. Opuszka włosa mieści się na brodawce włosa – jest to lekko wklęsła dolna powierzchnia. Od wielkości brodawki zależy wielkość cebulki, a co za tym idzie – grubość włosa. Na powierzchni brodawki znajdują się komórki macierzy, które odżywiają się i są dotleniane przez przylegające do brodawki naczynia krwionośne i włókna nerwowe skóry. Bardzo ważne jest odpowiednie odżywianie macierzy, ponieważ z nich powstają nowe komórki włosa.
Odpowiednie odżywianie i dotlenianie przyśpiesza podział komórkowy, a tym samym szybszy porost włosów. Zniszczenie brodawki włosa skutkuje nieodwracalną utratą zdolności produkcji włosa. Tak dzieje się np. w przebiegu procesu łysienia bliznowaciejącego.
Włosy wyrastają z mieszków włosowych. Mieszek włosowy to zagłębienie naskórka wgłąb skóry. Do mieszka uchodzi bezpośrednio przewód gruczołu łojowego oraz mięsień przywłosowy. Rola mięśnia przywłośnego nie ma wielkiego znaczenia. Jego pracę możemy odczuć np. przy powstawaniu gęsiej skórki, kiedy jest nam zimno. Wówczas mięsień ten się kurczy. Mieszki włosowe umieszczone są przeważnie w małych grupkach, zwanych zespołami mieszkowymi. W obrazie z kamery trychologicznej, w przypadku osoby zdrowej, nie mającej problemu z wypadaniem włosów, widać, że z jednego skupiska mieszków włosowych, wyrasta jakieś 3-4 włosy.
Fazy cyklu włosa
Mieszek włosowy jest zaprogramowany genetycznie do odbycia określonej ilości cykli. Jest to średnio 20-30 cykli. Genetycznie zaprogramowana jest także długość cyklu włosa u danej osoby. Trwa zazwyczaj od 2 do 8 lat. Odbywa się w sposób niezsynchronizowany, dlatego w przeciwieństwie do zwierząt – nie liniejemy i nie tracimy włosów całkowicie. Każdy włos rośnie przez kilka lat, a następnie wypada, by na jego miejscu mógł wyrosnąć następny.
W cyklu włosowym występują następujące po sobie fazy: anagen, katagen i telogen.
Anagen może trwać od około 2 do nawet 8 lat. Średnio trwa natomiast 3-4. Mówimy tu o owłosieniu skóry głowy, inaczej jest z włosami na ciele, rzęsami lub brwiami. W przypadku brwi i rzęs anagen trwa zazwyczaj około 1-2 miesięcy. U kobiet faza anagenu jest zazwyczaj dłuższa niż u mężczyzn. W fazie anagenu w komórkach zalążka włosa występują liczne podziały komórkowe. Komórki zaczynają otaczać brodawkę, powstaje opuszka. Mieszek stale się wydłuża, osiągając wreszcie ostateczną długość. Melanocyty zaczynają produkować melaninę, czyli barwnik, włos nabiera barwy. Wreszcie wychodzi ponad powierzchnię skóry. W fazie anagenu u osoby zdrowej powinno znajdować się 80-85% włosów.
Kolejna faza to faza przejściowa. Katagen jest bardzo krótki i trwa przeważnie 1-2 tygodnie. W tym czasie mieszek powoli się kurczy, za czym idzie również zmniejszanie się brodawki. Opuszka przechodzi proces keratynizacji, następuje zakończenie produkcji melaniny. W fazie katagenu znajduje się zazwyczaj 0,5-1% włosów.
Ostatnią fazą jest telogen. W telogenie włos „spoczywa”, co oznacza całkowite oddzielenie się od brodawki. Włos jest całkowicie nieaktywny metabolicznie, niewrażliwy na jakiekolwiek czynniki. Mieszek włosowy po wypchnięciu włosa zostaje całkowicie w spoczynku do momentu, aż nadejdzie sygnał, że powstaje nowy włos anagenowy, co reaktywuje cykl. Telogen trwa od 2 do nawet 4 miesięcy. W tej fazie powinno znajdować się 15-20% włosów.
Cykl włosowy jest stale kontrolowany. Może być w każdej chwili zaburzony, w każdej jego fazie przez wiele różnych czynników.
